Θάνος Ασκητής: "Γιατί αυξάνεται η κατάθλιψη την περίοδο των Χριστουγέννων"

«Ζηλεύω το φως των άλλων», η «υπερβολική χαρά με φοβίζει», με πνίγει η μοναξιά».

Έτσι αισθάνεται ένας άνθρωπος που βιώνει κατάθλιψη τις ημέρες των γιορτών, όπου σύμφωνα

με τους ειδικούς την εορταστική περίοδο καταγράφονται πενταπλάσια ποσοστά καταθλιπτικών.

«Τα Χριστούγεννα γίνονται η αφορμή όχι μόνο για την επιδείνωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, αλλά ακόμα και για την εμφάνιση αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δρ. Θάνος Ασκητής, Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Διδάκτορας Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, επιστημονικά υπεύθυνος του Κέντρου Ελέγχου Κατάθλιψης, το οποίο παρέχει δωρεάν συμβουλευτική γραμμή ψυχικής υποστήριξης-11718 (ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 10.00-14.00 και 16.00-20.00).

Σημαντική πρόκληση η διαχείριση των αρνητικών σκέψεων και της κατάθλιψης

Τα Χριστούγεννα αποτελούν μία περίοδο χαλάρωσης και ανανέωσης για τους περισσότερους ανθρώπους. Όλος ο κόσμος βλέπει το Δεκέμβρη σαν μία ευκαιρία απόδρασης και «ανάσας» από την ταλαιπωρία και τις φορτίσεις, που δημιουργεί ο απαιτητικός χειμώνας. Μικροί και μεγάλοι επιστρατεύουν το χαμόγελο και την αισιοδοξία τους, οργανώνουν τις αποδράσεις τους και ετοιμάζονται να ξεχυθούν στις αγορές για τα εορταστικά τους ψώνια.

«Ωστόσο, η εμπειρία μας δείχνει, ότι αυτό το διάστημα δεν βιώνεται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους ανθρώπους, και μάλιστα, μερικές φορές, μοιάζει ακόμα πιο απαιτητικό απ' ό,τι ο υπόλοιπος χρόνος, στα μάτια εκείνων, που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Εναργέστερα, μία από τις πιο σημαντικές προκλήσεις αυτής της περιόδου, φαίνεται να είναι η διαχείριση των αρνητικών σκέψεων και της κατάθλιψης», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ασκητής.

Προσθέτει ότι, για τον περισσότερο κόσμο, η περίοδος των εορτών είναι συνυφασμένη με την εγρήγορση, την ανεμελιά, την απόλαυση και την καλή διάθεση. «Ωστόσο, ο άνθρωπος με κατάθλιψη συνήθως δεν αντιλαμβάνεται τις συνθήκες αυτές με το ίδιο σκεπτικό. "Ζηλεύει" το φως των άλλων και νιώθει μειονεκτικά που δεν μπορεί να νιώσει την ίδια χαρά με εκείνους. Ο χειμωνιάτικος καιρός, η πολυκοσμία, η έντονη κινητικότητα και η οχλαγωγία τον κουράζουν και πολλές φορές τον τρομάζουν. Μάλιστα, όσον αφορά τη διάσταση του καιρού, εντοπίζονται και βιολογικές εξηγήσεις, καθώς στην Ψυχιατρική συναντάμε την "εποχιακή συναισθηματική διαταραχή", η οποία αποτελεί μία υποκατηγορία, θα λέγαμε, της κατάθλιψης. Η διαταραχή αυτή, οφείλεται στα μειωμένα επίπεδα ηλιακού φωτός και στην ελάττωση των επιπέδων μελατονίνης στον οργανισμό μας, μιας σπουδαίας ορμόνης, που προάγει τον ύπνο και την καλή ψυχική διάθεση».

Οικονομικές απαιτήσεις

Σύμφωνα με τον κ. Ασκητή, ένας άλλος σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας, που φαίνεται «να ενισχύει το στρες και την καταθλιπτική διάθεση, είναι οι οικονομικές απαιτήσεις, οι οποίες την περίοδο των εορτών παρουσιάζουν συνήθως αυξητική τάση. Όταν ο οικογενειακός προϋπολογισμός είναι ούτως ή άλλως μικρός και μέσα σ' αυτόν πρέπει να ενσωματωθούν τα δώρα, τα εορταστικά τραπέζια και πιθανότατα κάποιες οικογενειακές αποδράσεις, τότε τα συναισθήματα του άγχους και η σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο, που φιγουράρει τρισευτυχισμένος μπροστά στις οθόνες και στις βιτρίνες των καταστημάτων, εντείνονται, ειδικά για όσους είναι γονείς».

Προσωπικοί παράγοντες

«Παράλληλα, προσωπικοί παράγοντες και γεγονότα ζωής, όπως η πρόσφατη απώλεια μίας θέσης εργασίας, τα προβλήματα υγείας, το πένθος, το διαζύγιο ή η εμφάνιση κάποιας σημαντικής διαπροσωπικής σύγκρουσης, μπορεί να επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την ψυχολογική κατάσταση ενός καταθλιπτικού ατόμου, επιδεινώνοντας με παραπλανητικό τρόπο την ανάγκη του για κοινωνική αποφυγή».

Άλλωστε, όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ασκητής, «τα Χριστούγεννα, σηματοδοτούν από μόνα τους μία περίοδο εσωτερικού αναστοχασμού και απολογισμού των εμπειριών του χρόνου που πέρασε, καθώς συμπίπτουν με το καλωσόρισμα του νέου έτους. Συνεπώς, είναι επόμενο, όλοι όσοι νιώθουν ότι "δοκιμάστηκαν" ψυχικά μέσα σε αυτό το χρόνο, να δυσκολεύονται να απολαύσουν πραγματικά τις γιορτές σα να πρόκειται για μία περίοδο μεμονωμένη και αποκομμένη από όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Έτσι, πολλές φορές, τα Χριστούγεννα γίνονται η αφορμή όχι μόνο για την επιδείνωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, αλλά ακόμα και για την εμφάνιση αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών».

Όμως, πώς ακριβώς αισθάνεται ένας άνθρωπος με κατάθλιψη την περίοδο των εορτών;

«Δεν είναι λίγες οι φορές, που η σκέψη των ατόμων αυτών εγκλωβίζεται σε αρνητικά σενάρια και ενοχές, καθώς νιώθουν ότι δεν έχουν τη δύναμη να προσφέρουν χαρά στους δικούς τους ανθρώπους και κυρίως στην οικογένεια τους: "Νιώθω άσχημα, δεν θέλω να με βλέπουν έτσι τα παιδιά μου! Συχνά, με ρωτούν: μαμά, γιατί είσαι έτσι; και τότε μου έρχεται να βάλω τα κλάματα! Προσπαθώ να κρύβω τα συναισθήματά μου...".

Η αλήθεια είναι, ότι η περίοδος αυτή, γίνεται ακόμα πιο απαιτητική για κάποιους, επειδή στην πραγματικότητα τους φέρνει αντιμέτωπους με εικόνες και εμπειρίες, που είναι πλήρως αντίθετες με τον δικό τους συναισθηματικό κόσμο, ο οποίος κυριεύεται από μία αίσθηση "ανηδονίας": Τίποτα δεν με ευχαριστεί! Με το ζόρι στολίσαμε το δέντρο στο σπίτι, για τα παιδιά! Βγαίνω έξω με το σύντροφό μου και τους φίλους μας και δεν αισθάνομαι τίποτα, καμία συγκίνηση! Οι άλλοι μιλούν και εγώ απλά κάθομαι και τους ακούω!», λέει ο κ. Ασκητής.

Πολύτιμοι σύμμαχοι του καταθλιπτικού

«Είτε πρόκειται για ένα άτομο που αντιμετωπίζει ορισμένα καταθλιπτικόμορφα συμπτώματα και έχει αποφασίσει να ενταχθεί σε κάποιο ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα, είτε πρόκειται για ένα άτομο που έχει διαγνωστεί με κλινική κατάθλιψη και έχει αρχίσει να λαμβάνει κάποιου είδους φαρμακευτική αγωγή, η αναγνώριση των εναλλαγών της διάθεσης και η αναζήτηση βοήθειας από έναν εξειδικευμένο φορέα ψυχικής υγείας, συνιστούν το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα προς τη θεραπεία. Στη συνέχεια, η συμφιλίωση με τον ίδιο τον εαυτό, η εμπιστοσύνη απέναντι στη θεραπευτική διαδικασία αλλά και η αποδοχή του χρόνου που απαιτείται, χαρτογραφούν τους 3 πιο πολύτιμους "συμμάχους" του καταθλιπτικού ατόμου», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ασκητής.

Και προσθέτει: «Μπορεί, εκ πρώτης όψεως, αυτά τα Χριστούγεννα να μοιάζουν πιο "απαιτητικά" από τα υπόλοιπα. Όμως, το άτομο οφείλει να πιστέψει πραγματικά στην προσπάθειά του και να βεβαιωθεί ότι ο επόμενος χρόνος θα είναι ένας από τους πιο όμορφους της ζωής του, καθώς θα τον βρει πιο συνειδητοποιημένο και ένα βήμα πιο κοντά στον αληθινό εαυτό του. Φυσικά, και στην προσπάθεια αυτή, κρίσιμο και ουσιαστικό ρόλο διαδραματίζει ο σύντροφός του ατόμου, αλλά και το ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον. Ιδιαίτερα όσον αφορά τον σύντροφο, ο ρόλος του είναι να λειτουργεί με τρόπο συγκαταβατικό και συνάμα ενθαρρυντικό, χωρίς να ασκεί πίεση και να γίνεται επικριτικός: "Θα μας τρελάνεις όλους με τη συμπεριφορά σου!", "Εσύ ευθύνεσαι, που είσαι έτσι, αφού δεν κάνεις τίποτα για να το αλλάξεις!"».

Ο μεγαλύτερος εχθρός της αντιμετώπισης της κατάθλιψης είναι η απόκρυψη των συμπτωμάτων της

Ο κ. Ασκητής καταλήγει ότι «αναμφίβολα, η κατάθλιψη είναι μία πρόκληση για κάθε άνθρωπο και για κάθε σχέση, συντροφική, οικογενειακή, επαγγελματική ή κοινωνική. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η ειλικρινής κατανόηση των συναισθημάτων του ανθρώπου που βρίσκεται δίπλα μας και η αποδοχή τους είναι τα στοιχεία, που μπορούν να μας κάνουν να υπερβούμε όλες τις δυσκολίες της ζωής, που μέρα με τη μέρα δυναμώνουν την αγάπη μας για τον εαυτό και τις σχέσεις μας.

Ο μεγαλύτερος εχθρός της αντιμετώπισης της κατάθλιψης είναι η απόκρυψη των συμπτωμάτων της, υπό το φόβο, ότι κάποιος θα χαρακτηριστεί «ανισόρροπος» από το περιβάλλον του. Η ενεργή κοινωνική εμπλοκή μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντικός προληπτικός παράγοντας της νόσου και να συμβάλλει με καθοριστικό τρόπο στη θεραπεία του καταθλιπτικού ατόμου».

ΑΠΕ-ΜΠΕ