Τι κράτος θέλουμε; - Παρέμβαση για την πανελλαδική ολομέλεια του Τμήματος Αυτοδιοίκησης ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ

γράφει ο Μπάμπης Μπιλίνης *

Συζητώντας για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, για τον Καλλικράτη και τον Αντικαλλικράτη, δεν κάνουμε τίποτα άλλο, από το να προσπαθούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα «τι κράτος θέλουμε».

Μετά από δυο χρόνια διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ έχουμε ήδη και από τα

μέσα κάποια εμπειρία από αυτό, που καλείται ελληνικό κράτος.

Απορρίπτοντας ιδεολογήματα του τύπου κρατιστής - αντικρατιστής, μεγάλο ή μικρό κράτος, προτείνω να προσεγγίσουμε το ζήτημα με την σκέψη του ιστορικού υλισμού. Δηλαδή γιατί στήθηκε και ποιόν εξυπηρετεί αυτό το κράτος και φυσικά εμείς τι θέλουμε να κάνει αυτό το κράτος.

Το κράτος στην χώρα μας μετά την παγκόσμια τομή τού δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και τον ελληνικό εμφύλιο που ακολούθησε, στήθηκε από τους νικητές του εμφυλίου, για να εδραιώσει στον χρόνο την νίκη τους.

Η απονομιμοποίηση αυτού του κράτους μετά την μεταπολίτευση του 1974 έφερε στο προσκήνιο τις προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις, που για κάποια χρόνια έδωσαν το στίγμα τους στην αυτοδιοίκηση. Να θυμίσω ότι τότε μιλούσαμε για αυτοδιοικητικό κίνημα.

Όταν από την δεκαετία του 1980 το αστικό κράτος ενσωμάτωσε την πασοκική κριτική, το ΠΑΣΟΚ με την σειρά του προχώρησε σε αλλαγές για να ενσωματώσει και την κινηματική κριτική, πρώτα με τον Καποδίστρια και έπειτα με τον Καλλικράτη.

Επομένως η κατάργηση του Καλλικράτη είναι μεν απαραίτητη, δεν σημαίνει όμως για την αριστερή σκέψη επιστροφή στο παρελθόν. Στο ερώτημα «τι κράτος θέλουμε» η απάντηση πρέπει να είναι η ριζοσπαστική ανατροπή αυτού του οικοδομήματος, που βρήκαμε.

Σε αντικατάστασή του να φτιάξουμε ένα κράτος, όπου θα κυριαρχεί η διαφάνεια και η συμμετοχή των πολιτών, βασικό εργαλείο της δίκαιης ανάπτυξης με οικολογικό και κοινωνικό μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου και όχι διαπλεκόμενο με πελατειακές σχέσεις με τα κάθε λογής μικρά και μεγάλα συμφέροντα.

Θέλουμε ένα κράτος όπου ο πολίτης θα το αισθάνεται στα μέτρα του και όχι καταπιεστικό. Αυτό σημαίνει ότι οι αποφάσεις θα παίρνονται στο κοντινότερο επίπεδο προς τον πολίτη και δεν θα χάνονται στα γραφειοκρατικά γρανάζια, ούτε στην καλύτερη περίπτωση θα περνάνε από το κόσκινο των ερμηνευτικών εγκυκλίων της δημοσιοϋπαλληλικής γραφειοκρατίας των διαφόρων βαθμίδων διοίκησης, κάνοντάς τες αγνώριστες μέχρι να φτάσουν στον πολίτη.

Βάση για όλα αυτά είναι να ξεμπλέξουμε πρώτα το κουβάρι των αρμοδιοτήτων με οδηγό τις αρχές της εγγύτητας και επικουρικότητας. Φυσικά η κατάργηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι προϋπόθεση και η μεταφορά των αρμοδιοτήτων της στον πρώτο, τον δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης και την κυβέρνηση, με βάση τις αρχές που είπαμε: Εγγύτητα, επικουρικότητα και οι πρόνοιες του συντάγματος για το ποιος ασκεί και ποιες από τις χιλιάδες αρμοδιότητες.

Η πιο ριζοσπαστική αλλαγή, που θα αλλάξει τα πάντα είναι η αλλαγή του εκλογικού συστήματος και η καθιέρωση της απλής αναλογικής. Να θυμίσω ότι από τον πολιτικό μας χώρο εκφωνήθηκε η πρόταση να κατοχυρωθεί και συνταγματικά η απλή αναλογική ως καθολικό εκλογικό σύστημα στην επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση. Η απλή αναλογική ουσιαστικά αλλάζει όλο το πολιτικό σύστημα της χώρας.

Στο δίλημμα της άμεσης ή έμμεσης εκλογής από το δημοτικό / περιφερειακό συμβούλιο δημάρχου / περιφερειάρχη καταλήγω (με αμφιβολίες) στην άμεση εκλογή. Αν η σύνθεση του δημοτικού /περιφερειακού συμβουλίου έχει κριθεί με την απλή αναλογική από την πρώτη ψηφοφορία, τότε η επαναληπτική ψηφοφορία μεταξύ των επικεφαλής των δυο πρώτων σε αριθμό ψήφων δημοτικών /περιφερειακών σχημάτων θα πάρει δημοψηφισματικό χαρακτήρα για τα συγκεκριμένα πρόσωπα και την πολιτική τους πορεία.

Η άμεση εκλογή δημάρχου / περιφερειάρχη επιβάλλει όμως να νομοθετηθούν αυτές οι πρόνοιες, ώστε να σπάσει το δημαρχοκεντρικό συγκεντρωτικό καθεστώς, που έχει στηθεί, με τον περιορισμό των αρμοδιοτήτων που ασκούνται αποκλειστικά από τον δήμαρχο /περιφερειάρχη και να μεταφερθούν, είτε στην εκτελεστική επιτροπή, είτε στο δημοτικό /περιφερειακό συμβούλιο.

Η εκτελεστική επιτροπή, οι αντιδήμαρχοι/ οι αντιπεριφερειάρχες και όσοι ασκούν διοίκηση από τους δημοτικούς / περιφερειακούς συμβούλους θα προτείνονται από τον δήμαρχο /περιφερειάρχη, θα πρέπει όμως για να αναλάβουν καθήκοντα να παίρνουν ψήφο εμπιστοσύνης από το δημοτικό /περιφερειακό συμβούλιο, που φυσικά θα μπορεί να ανακαλέσει την εμπιστοσύνη και να οδηγήσει σε αντικατάστασή τους. Θα έχουμε έτσι προγραμματική συμφωνία και προγραμματικές δηλώσεις κατά την διεξαγωγή της διαδικασίας ψήφου εμπιστοσύνης.

Όσοι έχουμε εμπειρία της μέχρι τώρα κατάστασης στους δήμους έχουμε την αίσθηση ότι ο γενικός γραμματέας του δήμου, μετακλητός που διορίζεται από τον δήμαρχο, πολιτεύεται κανονικά υπέρ του δημάρχου και ουσιαστικά ασκεί καθήκοντα υπεραντιδημάρχου. Θεωρώ ότι η πρόταση να επιλέγεται ο γενικός γραμματέας του δήμου από το μητρώο στελεχών της δημόσιας διοίκησης και να καθοριστούν αυστηρά τα διοικητικά καθήκοντά του, είναι η πιο συμβατή και με την συναίνεση, που προωθεί η καθιέρωση της απλής αναλογικής.

Με βάση τις αρχές της εγγύτητας και επικουρικότητας πρέπει να προβλεφτεί και η ενδοδημοτική αποκέντρωση. Είναι γεγονός ότι οι συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων, με τον Καποδίστρια στην αρχή και τον Καλλικράτη έπειτα, δεν έγιναν με τα καλύτερα κριτήρια και οδήγησαν σε γραφειοκρατικά σχήματα, που απομακρύνθηκαν από τον πολίτη. Ίσως κι αυτό να ήταν ο στόχος.

Χωρίς να ανοίγουμε το χωροταξικό, καθώς μπορεί να βρεθούμε στο χάος, παλιοί ανταγωνισμοί, στείροι τοπικισμοί και ιστορικές διαιρέσεις να βγουν στον αφρό, η ενδοδημοτική αποκέντρωση διορθώνει τα πράγματα και μπορεί να αμβλύνει τις ενδοδημοτικές αντιθέσεις.

Η ενδοδημοτική αποκέντρωση σημαίνει με βάση την αρχή της εγγύτητας την μεταφορά αρμοδιοτήτων στα τοπικά συμβούλια. Σημαίνει ότι τα τοπικά συμβούλια θα έχουν προϋπολογισμό να αποφασίσουν και να εκτελέσουν υποχρεωτικά από τον νόμο όπως τα νομικά πρόσωπα του Δήμου και οι αρμοδιότητες των χωρικών αντιδημάρχων θα μεταφερθούν στον πρόεδρο ή στο προεδρείο του τοπικού συμβουλίου.

Σημαίνει επίσης την αποσύνδεση των τοπικών ψηφοδελτίων από τα κεντρικά ψηφοδέλτια που αφορούν όλο τον Δήμο και την δυνατότητα κάποιων να λάβουν μέρος στις εκλογές μόνο για το τοπικό συμβούλιο. Φυσικά η συγκρότηση του τοπικού συμβουλίου θα γίνεται με απλή αναλογική και ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα στο κεντρικό δημοτικό συμβούλιο. Είναι πλούτος για την χώρα, για την κοινωνική ανασυγκρότηση, τοπικά κινήματα πχ για την ανάπλαση μιας γειτονιάς, για την προστασία ενός διατηρητέου μνημείου, για την αλληλεγγύη να συμμετέχουν στα συμβούλια.

Έτσι και η διοικητική επάρκεια μάλλον εξασφαλίζεται και η συμμετοχική και κινηματική διαδικασία ενισχύεται.

Η μεταφορά αρμοδιοτήτων στα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια επιβάλλει και την αναβάθμιση στην λειτουργία τους και την αναβάθμιση του τρόπου συμμετοχής των εκλεγμένων. Είμαι αντίθετος με τον «ομοσπονδιακό τρόπο» εκλογής του δημοτικού συμβουλίου στους Καλλικρατικούς δήμους και στα περιφερειακά συμβούλια.

Συμπερασματικά:

Πριν τον Γενάρη 2015 και την ανάληψη της ευθύνης της διακυβέρνησης λέγαμε πολλοί και πολλές ότι αυτή, η διακυβέρνηση, δεν θα είναι περίπατος στην εξοχή. Θα υπάρχουν δυσκολίες και εμπόδια, που θα απαιτούν συνεχείς αγώνες, συγκρούσεις και ρήξεις, όχι μόνο με τους ξένους δανειστές, αλλά και με το ντόπιο κατεστημένο και την νοοτροπία του δημάρχου - φύλαρχου.

Αν θέλουμε να αφήσουμε το στίγμα μας στην ιστορία, ότι τουλάχιστον προσπαθήσαμε να δώσουμε σε αυτό που λέμε κράτος χαρακτηριστικά φιλικά προς τον πολίτη και να το κάνουμε χρήσιμο εργαλείο στην δίκαιη ανάπτυξη , τότε δεν έχουμε άλλο δρόμο παρά μέσα από την ρήξη με το σημερινό κατεστημένο να επιχειρήσουμε την δομική αλλαγή του. Να το ξαναδημιουργήσουμε.

ΥΓ1: Οι απόψεις μου για το χωροταξικό ειπώθηκαν παραπάνω.

Οφείλω όμως να καταθέσω εδώ και την πρόταση των συντρόφων της Ο.Μ. Ελληνικού, που επιμένουν να διεκδικούν την ανασύσταση του Δήμου Ελληνικού. Ως ΝΕ θα συνεδριάσουμε και θα αποφασίσουμε για αυτό και θα σας κατατεθεί η απόφαση.

Μια πρώτη σκέψη είναι ότι το συγκεκριμένο θέμα πρέπει να το δούμε και σε σχέση με την επένδυση στον χώρο του πρώην αεροδρομίου. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι παρά την κύρωση από την Βουλή της αναθεωρημένης σύμβασης μεταξύ ΤΑΪΠΕΔ - επενδυτών ως προαπαιτούμενο της πρώτης αξιολόγησης, η επένδυση έχει βαλτώσει με ευθύνη των επενδυτών. Δεν υπάρχουν τα κεφάλαια αφενός και αφετέρου οι επενδυτές περιμένουν να γίνουν εκλογές να έρθει η ΝΔ γυρίζοντας πίσω στην αρχική σύμβαση του 2014 χωρίς την απαίτηση να γίνουν ταυτόχρονα ή πρώτα τα έργα του κοινόχρηστου πάρκου.

Πάντως ανεξάρτητα από αυτό είτε με ιδιωτική είτε με δημόσια πολεοδόμηση ένας χώρος 6.500.000 τμ θα πολεοδομηθεί και εκτός από το όποιο μεγέθους πάρκο θα έχει και αστικές χρήσεις, που θα έχουν την ανάγκη υποδομών και διοίκησης. Επομένως χρειάζεται και για το συγκεκριμένο να συζητήσουμε την πρόταση των συντρόφων.

ΥΓ2: Απόφαση ΚΕΔΕ για προσφυγή κατά υπουργικής απόφασης για πάρκο Τρίτση.

Είναι απλώς μια δικαστική διαμάχη και θα την αφήσουμε στην όποια νομική εκπροσώπηση του υπουργείου; Ή μια πολιτική πράξη που θέλει επίσης μια πολιτική απάντηση;

Προτείνω να συνταχθεί τώρα σχέδιο ψηφίσματος υποστήριξης της υπουργικής απόφασης και καταδίκης της απόφασης ΚΕΔΕ, που οι δυνάμεις μας να την παλέψουν και στα 66 δημοτικά συμβούλια της Αττικής.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα οφείλει να βγει μπροστά στην κοινωνία, να επιβάλλει πολιτικές, να προστατεύει τα στελέχη του στην κυβέρνηση, που τις πραγματοποιούν και να μην αφήνει χώρο σε απαράδεκτους και γραφικούς δεξιοπασοκικούς παράγοντες, που δεν κρατούν ούτε τα προσχήματα.

Έχουμε πόλεμο, τι δεν καταλαβαίνετε;

* συντονιστής της Νομαρχιακής Επιτροπής Νότιας Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ

(παρέμβαση για την πανελλαδική ολομέλεια του Τμήματος Αυτοδιοίκησης ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ)