Με μια κάμερα στην κατάληψη εργοστασίου
της Βένας Γεωργακοπούλου
 |
| Ο Απ. Καρακάσης κινηματογραφούσε επί έναν χρόνο το διάσημο αυτοδιαχειριστικό πείραμα στη ΒΙΟ.ΜΕ. |
Γι’ αυτό και από τις 72 ελληνικές ταινίες που συμμετέχουν στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (11-20 Μαρτίου) μάς τράβηξε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον η δική του.
Με τίτλο «Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία» αναφέρεται στο διάσημο πείραμα αυτοδιαχείρισης στο εργοστάσιο της ΒΙΟ.ΜΕ. (Βιομηχανική Μεταλλευτική), λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη. Πώς και γιατί ο δημιουργός βραβευμένων αισθαντικών, συγκινητικών ταινιών σαν τις «98 ετών» και «Εθνικός Κήπος» διάλεξε εργάτες σε εξέγερση;
«Με όρους ψυχαναλυτικούς θα έλεγα ότι κι εγώ, όπως όλοι μας, ένιωθα ανασφάλεια. “Τι θα κάνω αν χάσω τη δουλειά μου;”, σκεφτόμουν. Τι κάνει κανείς μετά;», απαντά ο Απόστολος Καρακάσης. Χάρη στους μαθητές του στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ (είναι αναπληρωτής καθηγητής και διδάσκει μοντάζ και ντοκιμαντέρ) άκουσε μια ηχητική μπάντα από την κατάληψη.
Η ιστορία τον γοήτευσε. Ηταν καιρός να κάνει κάτι που να «αντανακλά την κοινωνία και την εποχή μας». Είχε και μέσα του, όπως λέει, και όλη αυτή τη μεγάλη φιλμογραφία «της ανεργίας», από τον «Κλέφτη των Ποδηλάτων» μέχρι το «Τhe Full Monty».
Στη BIO.ME. oι 70 εργαζόμενοι, απλήρωτοι από τον Μάιο του 2011 και σε επίσχεση εργασίας, κατέλαβαν το εργοστάσιο, πήραν την παραγωγή στα χέρια τους και προχώρησαν σε ένα πείραμα αυτοδιαχείρισης.
Άλλαξαν και το προϊόν, από δομικά υλικά σε καθαριστικά από φυσικές πρώτες ύλες. Κρατάνε γερά τρία χρόνια τώρα, παρά τα πολλά προβλήματα - για παράδειγμα, το οικόπεδο του εργοστασίου θα έβγαινε σε πλειστηριασμό, τον οποίο πάγωσε προσωρινά η κυβέρνηση για να βρεθεί νομική λύση.
Με τίτλο «Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία» αναφέρεται στο διάσημο πείραμα αυτοδιαχείρισης στο εργοστάσιο της ΒΙΟ.ΜΕ. (Βιομηχανική Μεταλλευτική), λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη. Πώς και γιατί ο δημιουργός βραβευμένων αισθαντικών, συγκινητικών ταινιών σαν τις «98 ετών» και «Εθνικός Κήπος» διάλεξε εργάτες σε εξέγερση;
«Με όρους ψυχαναλυτικούς θα έλεγα ότι κι εγώ, όπως όλοι μας, ένιωθα ανασφάλεια. “Τι θα κάνω αν χάσω τη δουλειά μου;”, σκεφτόμουν. Τι κάνει κανείς μετά;», απαντά ο Απόστολος Καρακάσης. Χάρη στους μαθητές του στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ (είναι αναπληρωτής καθηγητής και διδάσκει μοντάζ και ντοκιμαντέρ) άκουσε μια ηχητική μπάντα από την κατάληψη.
Η ιστορία τον γοήτευσε. Ηταν καιρός να κάνει κάτι που να «αντανακλά την κοινωνία και την εποχή μας». Είχε και μέσα του, όπως λέει, και όλη αυτή τη μεγάλη φιλμογραφία «της ανεργίας», από τον «Κλέφτη των Ποδηλάτων» μέχρι το «Τhe Full Monty».
Στη BIO.ME. oι 70 εργαζόμενοι, απλήρωτοι από τον Μάιο του 2011 και σε επίσχεση εργασίας, κατέλαβαν το εργοστάσιο, πήραν την παραγωγή στα χέρια τους και προχώρησαν σε ένα πείραμα αυτοδιαχείρισης.
Άλλαξαν και το προϊόν, από δομικά υλικά σε καθαριστικά από φυσικές πρώτες ύλες. Κρατάνε γερά τρία χρόνια τώρα, παρά τα πολλά προβλήματα - για παράδειγμα, το οικόπεδο του εργοστασίου θα έβγαινε σε πλειστηριασμό, τον οποίο πάγωσε προσωρινά η κυβέρνηση για να βρεθεί νομική λύση.
Οι 22, όμως, εργάτες που έχουν μείνει μέλη στη συνεταιριστική επιχείρηση δεν το βάζουν κάτω. Πουλάνε τα φυσικά καθαριστικά τους σε κοινωνικά στέκια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, τελευταία και από το διαδίκτυο.
«Αυτό που με ενδιέφερε ήταν κυρίως η ανθρώπινη πλευρά της ιστορίας, όχι τόσο οι εργατικές διεκδικήσεις», διευκρινίζει ο Απόστολος Καρακάσης. Οταν κατέφτασε στο εργοστάσιο ήταν Φεβρουάριος του 2013.
«Πήρα την άδειά τους, κέρδισα την εμπιστοσύνη τους και επί έναν χρόνο χτυπούσα κάρτα σχεδόν καθημερινά, στις 7 π.μ. Ηθελα ένα “ντοκιμαντέρ καταγραφής”, χωρίς να είμαι, όμως, κινηματογραφικά δογματικός. Εκτός από το cinéma verité, δηλαδή, χρησιμοποίησα και συνεντεύξεις», λέει.
«Αυτό που με ενδιέφερε ήταν κυρίως η ανθρώπινη πλευρά της ιστορίας, όχι τόσο οι εργατικές διεκδικήσεις», διευκρινίζει ο Απόστολος Καρακάσης. Οταν κατέφτασε στο εργοστάσιο ήταν Φεβρουάριος του 2013.
«Πήρα την άδειά τους, κέρδισα την εμπιστοσύνη τους και επί έναν χρόνο χτυπούσα κάρτα σχεδόν καθημερινά, στις 7 π.μ. Ηθελα ένα “ντοκιμαντέρ καταγραφής”, χωρίς να είμαι, όμως, κινηματογραφικά δογματικός. Εκτός από το cinéma verité, δηλαδή, χρησιμοποίησα και συνεντεύξεις», λέει.
 |
| «Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία» στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης |
Έτσι, λοιπόν, στο «Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία» αναδεικνύονται τρεις πρωταγωνιστές, εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους, αφού το αυτοδιαχειριστικό εγχείρημα δεν συγκέντρωνε γύρω του μόνο επαναστάτες.
Υπάρχει, βέβαια, ο Μάκης Αναγνώστου. «Είναι ο πιο δυναμικός, ο πιο προβεβλημένος εργάτης, που προέρχεται από την
εξωκοινοβουλευτική Αριστερά και ανθίζει στην κατάληψη. Ζει επιτέλους το όνειρό του, την επανάσταση».
Να, όμως, που δίπλα του είναι και ο Πασχάλης Θεοδωρακάκης. «Ενας εργάτης διστακτικός, με ικανοποιημένα τα μικροαστικά του όνειρα την εποχή της ευμάρειας, καλό σπίτι και αυτοκίνητο. Σοκαρισμένος από την ξαφνική ανεργία και την οικονομική καταστροφή, ψάχνει μια λύση. Γι’ αυτόν η αυτοδιαχείριση είναι μια σανίδα σωτηρίας».
Τέλος, η κάμερα φτάνει και στο πρόσωπο «που οι εργαζόμενοι θεωρούν υπεύθυνο για το κλείσιμο του εργοστασίου». Την πρώην διευθύντρια της ΒΙΟ.ΜΕ. Χριστίνα Φιλίππου.
«Ακόμα κι αυτή μου φάνηκε, όμως, κλονισμένη. Με έναν αρκετά πειστικό τρόπο τη βλέπουμε να προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση, να αναζητά νέα ταυτότητα και ζωή. Ενιωθα υποχρεωμένος να παρουσιάσω, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο σεβασμό, χαρακτήρες με αντίθετες απόψεις».
Ο Απόστολος Καρακάσης ήταν εκεί όταν επισκέφτηκε την κατάληψη ο Αλέξης Τσίπρας, ακόμα και η Ναόμι Κλάιν, που έκανε δώρο στο ντοκιμαντέρ και ειδικό quote. Το τελευταίο γύρισμα το έκανε πριν από 4-5 μήνες. Τι κατάλαβε ο ίδιος; Η αυτοδιαχείριση είναι, τελικά, ο «επόμενος σταθμός» για τους εργαζομένους ή μια «ουτοπία»;
«Απάντηση δεν έχω και ούτε ήθελα να έχω. Δουλειά μου είναι να αποτυπώσω μια κατάσταση και να την προσφέρω στο κοινό για να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα», λέει. «Αυτό που ξέρω είναι ότι η λέξη “ουτοπία” έχει πολλές αναγνώσεις. Για άλλους είναι ο παράδεισος, για τον Κυριάκο Μητσοτάκη κάτι που δεν έχει νόημα. Κι ας ξέρουμε πως στην Αργεντινή υπάρχουν 200 αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια.
Ως δημιουργό, όμως, με ενδιέφερε το θέμα των “συγκρούσεων” που παρατηρούνται σε τέτοιες καταστάσεις. Συγκρούσεις εξωτερικές - με το κράτος, τους νόμους. Συγκρούσεις μέσα στην ίδια την ομάδα των εργαζομένων, που δοκιμάζει την άμεση δημοκρατία.
Συγκρούσεις, τέλος, μέσα στον καθένα τους προσωπικά - αβεβαιότητα, άγχος, ελπίδα, ενθουσιασμός. Έζησα μια συγκλονιστική περιπέτεια και νιώθω ευγνωμοσύνη που οι εργαζόμενοι με άφησαν να διηγηθώ την ιστορία τους. Δεν είναι μόνο μια ελληνική υπόθεση, αντανακλά τις περισσότερες ευρωπαϊκές κοινωνίες σήμερα».
efsyn.gr
Να, όμως, που δίπλα του είναι και ο Πασχάλης Θεοδωρακάκης. «Ενας εργάτης διστακτικός, με ικανοποιημένα τα μικροαστικά του όνειρα την εποχή της ευμάρειας, καλό σπίτι και αυτοκίνητο. Σοκαρισμένος από την ξαφνική ανεργία και την οικονομική καταστροφή, ψάχνει μια λύση. Γι’ αυτόν η αυτοδιαχείριση είναι μια σανίδα σωτηρίας».
Τέλος, η κάμερα φτάνει και στο πρόσωπο «που οι εργαζόμενοι θεωρούν υπεύθυνο για το κλείσιμο του εργοστασίου». Την πρώην διευθύντρια της ΒΙΟ.ΜΕ. Χριστίνα Φιλίππου.
«Ακόμα κι αυτή μου φάνηκε, όμως, κλονισμένη. Με έναν αρκετά πειστικό τρόπο τη βλέπουμε να προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση, να αναζητά νέα ταυτότητα και ζωή. Ενιωθα υποχρεωμένος να παρουσιάσω, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο σεβασμό, χαρακτήρες με αντίθετες απόψεις».
Ο Απόστολος Καρακάσης ήταν εκεί όταν επισκέφτηκε την κατάληψη ο Αλέξης Τσίπρας, ακόμα και η Ναόμι Κλάιν, που έκανε δώρο στο ντοκιμαντέρ και ειδικό quote. Το τελευταίο γύρισμα το έκανε πριν από 4-5 μήνες. Τι κατάλαβε ο ίδιος; Η αυτοδιαχείριση είναι, τελικά, ο «επόμενος σταθμός» για τους εργαζομένους ή μια «ουτοπία»;
«Απάντηση δεν έχω και ούτε ήθελα να έχω. Δουλειά μου είναι να αποτυπώσω μια κατάσταση και να την προσφέρω στο κοινό για να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα», λέει. «Αυτό που ξέρω είναι ότι η λέξη “ουτοπία” έχει πολλές αναγνώσεις. Για άλλους είναι ο παράδεισος, για τον Κυριάκο Μητσοτάκη κάτι που δεν έχει νόημα. Κι ας ξέρουμε πως στην Αργεντινή υπάρχουν 200 αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια.
Ως δημιουργό, όμως, με ενδιέφερε το θέμα των “συγκρούσεων” που παρατηρούνται σε τέτοιες καταστάσεις. Συγκρούσεις εξωτερικές - με το κράτος, τους νόμους. Συγκρούσεις μέσα στην ίδια την ομάδα των εργαζομένων, που δοκιμάζει την άμεση δημοκρατία.
Συγκρούσεις, τέλος, μέσα στον καθένα τους προσωπικά - αβεβαιότητα, άγχος, ελπίδα, ενθουσιασμός. Έζησα μια συγκλονιστική περιπέτεια και νιώθω ευγνωμοσύνη που οι εργαζόμενοι με άφησαν να διηγηθώ την ιστορία τους. Δεν είναι μόνο μια ελληνική υπόθεση, αντανακλά τις περισσότερες ευρωπαϊκές κοινωνίες σήμερα».
efsyn.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου