Το περιβάλλον είναι ο μεγάλος χαμένος – Ομιλία Ρ. Δούρου

Η ομιλία της Ρένας Δούρου την Πέμπτη 27 Μαρτίου στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων  για την παρουσίαση της πολιτικής για κοινωνικό – οικολογικό μετασχηματισμό , την προστασία και την διαχείριση του περιβάλλοντος στην Περιφέρεια Αττικής.

 

Φίλες και φίλοι,

Να σας ευχαριστήσω καταρχήν για την παρουσία σας σήμερα εδώ στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, με αφορμή τη δεύτερη θεματική μας παρουσίαση.

Την παρουσίαση δηλαδή των προτάσεών μας για τον κοινωνικό – οικολογικό μετασχηματισμό, για την προστασία και τη διαχείριση του περιβάλλοντος στην Περιφέρεια Αττικής.

Δεν θα ήταν υπερβολή αν υποστηρίζαμε ότι το περιβάλλον είναι ο μεγάλος χαμένος της σημερινής οικονομικής κρίσης στον τόπο μας γενικά και στην Αττική ειδικότερα. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι οι μνημονιακές επιταγές στην Ελλάδα αναδεικνύουν την αποικιακή χειραγώγηση της χώρας μας με τρόπο

αδιαμφισβήτητο, ειδικά μάλιστα σε ό,τι αφορά τα ζητήματα του περιβάλλοντος.

Η προστασία του περιβάλλοντος είναι, με άλλα λόγια, το… θερμόμετρο που δείχνει το βαθμό της συνειδητοποίησης της ανάγκης για διαφύλαξη του περιβάλλοντος παράλληλα με την ανάπτυξη.

Γιατί η ανάπτυξη δεν μπορεί παρά να περνά μέσα από τον σεβασμό του περιβάλλοντος, των χώρων πρασίνων, των «αναπνοών» μιας πόλης.

Διαφορετικά δεν πρόκειται για ανάπτυξη.

Αλλά για μια κοντόφθαλμη πολιτική, που ακυρώνει την περιβαλλοντική παράμετρο και θυσιάζει τις ζωές των πολιτών στο βωμό της μεγιστοποίησης των κερδών των εργολαβικών συμφερόντων.

Εκείνο που πρέπει να τονιστεί, είναι το γεγονός ότι ακόμη και οι πολίτες που πλήττονται, μέσα από την απώλεια των χώρων πρασίνου και την υποβάθμιση της ζωής τους μέσα στις τσιμεντουπόλεις, αντιλαμβάνονται την κατάσταση αυτή ως… μονόδρομο και τη διεκδίκηση της στοιχειώδους προστασίας του περιβάλλοντος, ως πολυτέλεια ή ως τροχοπέδη στις αναπτυξιακές πολιτικές. 

Γιατί επί χρόνια στον τόπο μας η προστασία του περιβάλλοντος εκλαμβάνεται ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη.

Πρόκειται για την άποψη που κυριάρχησε στην υποτιθέμενη ανάπτυξη της Αττικής.

Και η σημερινή κρίση ήλθε να επιτείνει τη σειρά των ήδη

υπαρκτών προβλημάτων της Αττικής.  

Προβλημάτων που στηρίζονταν σε ένα στρεβλό όσο και διαχρονικό παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης.

Ένα μοντέλο που συνοψίστηκε στις λέξεις : τσιμεντοποίηση, παραβίαση κάθε σχεδιασμού

και αθέτηση κάθε νομοθετικής πρόβλεψης.

Και μάλιστα από κρατικούς φορείς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Πάντα στο όνομα της στρεβλής αντίληψης, σύμφωνα με την οποία η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούσε εμπόδιο στην οικονομική δραστηριότητα.

Και πρέπει εδώ να παρατηρήσει κανείς ότι η Αριστερά, οι κινήσεις πολιτών, οι τοπικοί κι επιστημονικοί φορείς, οι επιστήμονες, οι οικολογικές οργανώσεις, όλοι όσοι κατά καιρούς επικρίναμε αυτό το βαθιά λαθεμένο, άκρως επιζήμιο για το περιβάλλον μοντέλο, είχαμε δεχθεί τους μύδρους της κριτικής των πολιτικών ταγών του δικομματισμού, της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.

Οι οποίοι, τα τελευταία σαράντα χρόνια, κατηγορούσαν σχεδόν για εθνική προδοσία όποιον – κόμμα, φορέα, κίνηση – ύψωνε φωνή διαμαρτυρίας κατά των τσιμεντοαναπλάσεων και της συστηματικής απόρριψης κάθε είδους σχεδιασμού.

Ρέματα μπαζώθηκαν, χώροι πράσινου αποχαρακτηρίστηκαν, τόνοι σκουπιδιών πετάχτηκαν όπως – όπως στο Λεκανοπέδιο – στο όνομα μιας δήθεν ανάπτυξης.

Σε αυτή την κατάσταση, η οποία χαρακτηριζόταν από διαχρονική και συστηματική περιφρόνηση κάθε περιβαλλοντικής προστασίας και που επιβάρυνε εδώ και δεκαετίες
το περιβάλλον της Αττικής, ήλθε να προστεθεί η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών.

Έτσι τα μνημόνια κι εφαρμοστικοί νόμοι δημιούργησαν νέα αρνητικά δεδομένα. Πάντα σε βάρος του περιβάλλοντος της Αττικής. Κατέστησαν την εκχώρηση υποδομών και δημόσιας περιουσίας προϋποθέσεις της χορήγησης της δήθεν αρωγής των ευρωπαίων εταίρων μας.

Έτσι, η ιδιωτικοποίηση κρίσιμων χώρων και εκτάσεων, προστέθηκε στην προϊούσα κατάσταση, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον που συνολικά χαρακτηρίζεται από:

• Ανεπαρκή χωροταξική και περιβαλλοντική νομοθεσία,

• Ελλειμματικό θεσμικό πλαίσιο, που υπολείπεται κατά πολύ της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας – γεγονός που φαίνεται και από τη χαμηλή απορροφητικότητα των κοινοτικών κονδυλίων συνοχής σχετικά με περιβαλλοντικά έργα,
• Ελλειμματικούς μηχανισμούς ελέγχου της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας λόγω της αποδυνάμωσης του κρατικού μηχανισμού στο όνομα της δήθεν μεταρρύθμισης του δημοσίου,
• Συστηματική πλέον εκποίηση και ιδιωτικοποίηση δημόσιας περιουσίας στον όνομα κάθε είδους επενδύσεων, χωρίς κανένα εχέγγυο προστασίας του περιβάλλοντος, με μόνο στόχο τη διευκόλυνση των κεφαλαίων.

Φίλες και φίλοι,

Μέσα σε αυτό το κλίμα που σκοτώνει το περιβάλλον, η απερχόμενη Διοίκηση Περιφέρειας έλαμψε με δύο τρόπους.

Είτε με την απουσία της από τα μέτωπα αγώνα για την αμφισβήτηση των μνημονιακών πολιτικών. Είτε με την πλήρη ευθυγράμμισή της με τις κεντρικές πολιτικές
των δραστικών περικοπών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των πολιτικών εκχώρησης δημόσιας περιουσίας και υποδομών.

Ο απερχόμενος Περιφερειάρχης αποδείχθηκε ότι είναι ο καλύτερος μαθητής των εντατικών μαθημάτων της κυβέρνησης και της Τρόικας, μη διεκδικώντας τίποτε. Αντιθέτως. Φρόντισε να δημιουργήσει και να καλλιεργήσει εκείνες τις συνθήκες για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών. Δηλαδή των ιδιωτικοποιήσεων και της εκχώρησης δημόσιων αγαθών, σε βάρος των πολιτών και του περιβάλλοντος.

Ο ίδιος δημιούργησε ένα σύστημα εξουσίας χωρίς κανενός είδους περιβαλλοντικό σχεδιασμό, με μόνη πυξίδα την εξυπηρέτηση πελατειακών συμφερόντων.

Έτσι μια επένδυση μπορεί να έπαιρνε το «πράσινο φως» σε έναν δήμο και να απορριπτόταν σε έναν άλλον, καθώς το μοναδικό κριτήριο ήταν η εξυπηρέτηση του συστήματος των ημετέρων δημάρχων.

Την ίδια στιγμή, κρίσιμες υπηρεσίες για τη λειτουργία της Περιφέρειας και των χωροταξικών και περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων της, αποψιλώνονταν και αποδυναμώνονταν, στο πλαίσιο της ευρύτερης απομείωσης του Δημοσίου – σύμφωνα με τις μνημονιακές επιταγές.

Όπως για παράδειγμα, συμβαίνει με την κρίσιμης σημασίας Διεύθυνση Χωροταξίας και Περιβάλλοντος που καλείται να φέρει σε πέρας ένα δύσκολο και απαιτητικό έργο, αυτό των γνωμοδοτήσεων και των ελεγκτικών διαδικασιών, ούσα υποστελεχωμένη και ελλιπώς εξοπλισμένη.

Τίποτε από αυτά δεν προκάλεσε την αντίδραση του απερχόμενου Περιφερειάρχη – ακριβώς γιατί αυτή η αποδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών εξυπηρετεί την τακτική του.

Εκείνη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος προς όφελος της ιδιωτικοποίησης της δημόσιας σφαίρας.

Φίλες και φίλοι,

η «Δύναμη Ζωής» έχει μια εκ διαμέτρου αντίθετη φιλοσοφία.

Εμείς υποστηρίζουμε ένα δραστικά διαφορετικό μοντέλο δυναμικής οργάνωσης, στο εσωτερικό του οποίου οι σχέσεις κοινωνίας, οικονομίας και περιβάλλοντος αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοδιαπλέκονται.

Αυτό το μοντέλο δυναμικής οργάνωσης αντιμετωπίζει το περιβάλλον της Αττικής ως βάση ανασυγκρότησης, ως ένα μοχλό βιώσιμης ανάπτυξης.

Μιας πραγματικής ανάπτυξης που θα στηρίζεται και στις τοπικές παραγωγικές δυνάμεις και στους πόρους κάθε περιοχής, στοχεύοντας στην ισορροπία και τη συνέργια των τομέων παραγωγής.

Μία τέτοιου είδους η ανάπτυξη διαφυλάσσει το περιβάλλον και διανέμει την παραγόμενη αξία στο σύνολο του πληθυσμού.

Αυτό είναι ένα πλαίσιο που δέχεται δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις με σεβασμό στο περιβάλλον, υπό διοικητικό και κοινωνικό έλεγχο.

Φίλες και φίλοι,

Συστηματικά, τα ΜΜΕ αλλά και οι υποστηρικτές των μεγάλων εργολαβικών συμφερόντων επιχειρούν να συκοφαντήσουν την περιβαλλοντική προστασία, εμφανίζοντάς την δήθεν ως τροχοπέδη της ανάπτυξης.

Ενίοτε επιχειρώντας να γελοιοποιήσουν σοβαρά επιχειρήματα υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος.

Να περιγράψουν όσους υποστηρίζουμε αυτές τις απόψεις ως «γραφικούς» ή «περιθωριακούς».

Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική.

Δεν είμαστε ούτε γραφικοί, ούτε περιθωριακοί.

Είμαστε ρεαλιστές.

Ενώ αυτοί είναι κερδοσκόποι.

Γιατί εμείς αποδεικνύουμε ότι τα οφέλη της περιβαλλοντικής προστασίας επιστρέφουν

πολλαπλάσια στην κοινωνία, μέσω:

• Της δημιουργίας θέσεων εργασίας,
• Της εξοικονόμησης πόρων, όπως ενέργειας, πρώτων υλών, δαπανών υγείας, για την οικονομία,
• Της ποιότητας ζωής και της ιεράρχησης πολιτιστικών αξιών.

Αυτή, η οικονομικά και κοινωνικά πολλαπλά ωφέλιμη περιβαλλοντική προστασία, εντάσσεται σε ένα ρεαλιστικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, μέσα από διαδικασίες αποκέντρωσης, συμμετοχικού σχεδιασμού και δημοκρατικού κοινωνικού ελέγχου στα μέσα παραγωγής και στα συλλογικά αγαθά.

Εντάσσεται, με άλλα λόγια, στο ευρύτερο σχέδιο εμβάθυνσης της Δημοκρατίας, αποκέντρωσης της διαδικασίας λήψης των αποφάσεων, μέσα από μια Τοπική Αυτοδιοίκηση αντάξια του ονόματός της.

Μια Τοπική Αυτοδιοίκηση που θα σηματοδοτεί την πραγματική αυτοδιοίκηση των κυττάρων δημοκρατίας, που είναι οι τοπικές κοινωνίες.

Αυτές ακριβώς από τις οποίες μπορεί να προέλθει ο πραγματικός κοινωνικό-οικολογικός μετασχηματισμός.

Δημοκρατία, Περιβάλλον και Ανάπτυξη είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους.

Μέσα από αυτή την προσέγγιση, η «Δύναμη Ζωής» επιδιώκει να γίνει η Αττική χώρος ζωής και πρασίνου.

Να θυμηθούμε ξανά την Αττική των δύο εθνικών δρυμών, του Σουνίου και της Πάρνηθας, την Αττική των 72 υδροβιότοπων.

Το σχέδιό μας, συγκεκριμένο, συνεκτικό και πλήρες, όπως θα σας το αναπτύξει ο Μπάμπης ο Μπιλίνης, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στους μικρούς και μεσαίους πράσινους πνεύμονες.

Ας μην ξεχνάμε το θλιβερό ρεκόρ που κατέχει η Αθήνα, με 2.5 τετραγωνικά μέτρα ανά κάτοικο έναντι 25 ως 50 τμ σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

 

Το σχέδιο μας στηρίζεται στις εξής προτεραιότητες:

• Στη διαφύλαξη του δημόσιου χώρου, που συρρικνώνεται δραστικά υπό τη μνημονιακή πίεση,
• Στην ένταξη των εκτός σχεδίου περιοχών, ως περιοχών κατοικίας, στη βάση ενδελεχούς πολεοδομικού και ρυμοτομικού σχεδιασμού,
• Στο άνοιγμα των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων στους πολίτες και στη λειτουργία τους ως χώρων ήπιας αναψυχής και άθλησης,
• Στη μη περαιτέρω τσιμεντοποίηση των εκτάσεων που ανήκουν στην Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου.

Εμβληματική θέση στην προσέγγισή μας έχει η υπόθεση του Παράκτιου Μετώπου της Αττικής, καθώς αντανακλά τις βασικές αρχές της δικής μας φιλοσοφίας.

Μιας φιλοσοφίας που ξεδιπλώνεται σε τρεις αρχές:

• Στην αρχή της Δημοκρατίας: με την έννοια ότι οι ακτές πρέπει να είναι αντικείμενο διαχείρισης από τα αιρετά θεσμικά όργανα της Πρώτου και Δευτέρου Βαθμού Αυτοδιοίκησης.
• Στην αρχή της προστασίας του περιβάλλοντος: με την έννοια της αποφυγής της προσθήκης και άλλου δομημένου χώρου. Η Αττική δεν έχει ανάγκη επιπλέον δόμησης – αυτό που χρειάζεται είναι θετικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο.
• Στην αρχή της κοινωνικής συνοχής και της οικονομικής ανάπτυξης: με την έννοια ότι χρειάζονται επιλογές χωρικού σχεδιασμού και χρήσεων, που θα εξασφαλίζουν δύο πράγματα. Πρώτον, την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση και χρήση της κοινόχρηστης ακτής από τη χειμαζόμενη εργατική και μικρομεσαία αστική οικογένεια για αναψυχή. Και δεύτερον, τη δημιουργία υγιούς απασχόλησης μέσω μικρομεσαίων και κοινωνικών επιχειρήσεων, που πολλά χρόνια πριν δραστηριοποιούνταν στον χώρο.

Φίλες και φίλοι,

Τα προγράμματα και οι προτάσεις είναι καταδικασμένα να μείνουν στα χαρτιά αν δεν είναι γειωμένα με την κοινωνία και τους φορείς της.

Αν δεν εκφράζουν τις κινήσεις και τις πρωτοβουλίες των πολιτών, τις συλλογικότητες, τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, τους ενεργούς και ευαισθητοποιημένους οικολογικά πολίτες.

Η «Δύναμη Ζωής» βρίσκεται σε μια διαρκή και αλληλοτροφοδοτούμενη, δυναμική, διαδραστική σχέση με όλους αυτούς τους φορείς και τις συλλογικότητες, τόσο για τη διαμόρφωση όσο και για την υλοποίηση των προτάσεων και του προγράμματός μας.

Ενός προγράμματος, που αποτελεί προϊόν συλλογικής δουλειάς.

Ενός προγράμματος που στόχο έχει να γίνει η Αττική χώρος όπου η υγιής επιχειρηματικότητα της μικρομεσαίας, συνεταιτεριστικής οικονομικής δραστηριότητας θα συμβαδίζει με χώρους πράσινου, πολιτισμού, αθλητισμού.

Στόχος μας να γίνει η Αττική χώρος ζωής.

Αλλά αυτό το στοίχημα δεν πρόκειται να το κερδίσουμε χωρίς τη συμμετοχή τη δική σας.

Τη συμμετοχή των πολιτών, των κατοίκων της Αττικής, όλων όσοι ζουν και εργάζονται σε Λεκανοπέδιο, των φορέων, και των συλλογικοτήτων, των κινήσεων πολιτών.

Όλων όσοι αποτελούν την πραγματική δύναμη της «Δύναμης Ζωής».

Όλων όσοι είναι το κρυφό μας χαρτί στον δύσκολο αγώνα απέναντι στα κατεστημένα συμφέροντα, που με τη στήριξη των  ΜΜΕ, επιθυμούν να μην αλλάξει τίποτε στην Περιφέρεια Αττικής.

Να μην αλλάξει τίποτε πέρα βέβαια από την αύξηση των κερδών τους.

Επιθυμούν να παραμείνει η Αττική εγκλωβισμένη σε αυτό το στρεβλό μοντέλο τσιμεντοποίησης που υποβαθμίζει τις ζωές μας.

Είναι στο χέρι μας να ανατρέψουμε τα σχέδιά τους.

Να βάλουμε τέλος στην καταστροφή.

Να κάνουμε μια νέα αρχή.

Για την Αττική της ζωής μας.

Των ζωών μας.

Του μέλλοντός μας.